Kadus – azad quş

Zümrüyyə Vəliyeva

Kadus – azad quş

Açıq pəncərəyə ağ göyərçin oturur başlayır quruldamağa. Çarpayıda cavan qız yatıb. Bir yandan qızın üzünə düşən səhər günəşinin şuaları, bir yanda da göyərçinin qurultusu onu oyadır. Qız yavaş-yavaş gözlərini açır, pəncərəyə qonan göyərçinə baxır, çarpayıdan durur əllərini yuxarı qaldırır gərnəşir. Qar kimi ağappağ göyərçin qızın diqqətini cəlb edir, o pəncərəyə yaxınlaşmaq istəyəndə göyərçin uçur.

Qız tez paltarını geyinir, uzun qıvrım  saçlarını toplayıb otaqdan çıxır, bütün ailə qonaq otağında səhər yeməyini yeyirdi. Alxos qızını görəndə deyir:

-         Mehri tez əl üzünü yu və bizimlə otur.

-         Ata məni niyə durquzdurmadız?

Nənəsi cavab verir:

-         Çımı balə az nıhaştme. Votme ro oməjon, çımı balə bıdə çoç çokinə bıhıto. Hiç hıte zınəy? (Mənim balam mən qoymadım. Dedim ki, yol gəlmisiz, qoy mənim balam yaxşı yatsın. Heç yata bildin mi?)

-         Ha, inə çok hıtim. (Bəli, nənə yaxşı yatdım)

-         Bəvədə rə bışi ıştə dast-dimi bışışt. (O zaman tez get əl-üzünü yu)

Mehri həyətdəki kranı açıb əl-üzünü yuyur. Balaca ördək balaları və toyuqlar qızın ətrafına toplaşıllar. Əl-üzünü yuyandan sonra onları əlinə tutub oxşadır. Qardaşı İmaş evin qapısını açıb bacısını çağırır. Mehri bir də əllərini yuyub kranı bağlayır tez evə qaçır.

Masada süd, pendir, kəsmik, nehrə yağı və təndir çörəyi vardır. Hacıbəyim nənə təndir çörəyinə nehrə yağı sürtüb qız nəvəsinə uzatdı. Zeynəb stəkana isti süd töküb qızının qabağında qoyur.

Alxos deyir:

-          Qızım yeməyini ye birazdan qəzintiyə çıxarıq. İmaş oğlum bax Mehri süd içir sən də iç.

Üz yaşlı balaca oğlan başlayır ağlamağa:

-         Yox, istəmirəm, istəmirəm.

Zeynəb oğlunu sakitləşdirir:

-         Oğlum süd içsən ata səni gəzintiyə aparacaq.

Babası nəvəsinin başını sığallayır:

-         Bəçəy sə çavum. Peşom çımı xosə balə. Iştı dədə tıni bo nəve bəbarde, bə aspi pebəşande. (Başına dönüm. İç mənim gözəl balam. Baban səni gəzməyə aparacaq, ata mindirəcək)

İmaş sevinərək qışqırır:

-         Asp, asp, asp. (At, at, at)

Üzünü büzüşdürərək yavaş-yavaş südü içir və ayaqlarını yellədir.

Yeməkdən sonra kişilər atlara minir, qoca kişi İmaşı qabağında otuzdurur, Mehri isə atası ilə digər atına minib Talış dağlarına tərəf getdilər. Zeynəb evdə qalıb ev işlərində qaynanasına kömək edir.

Alxos uşaqları Lerikin qədim Orand kəndinə aparır, burada nekropollar, qoçbaşı abidələri ziyarət edirlər. Uşaqlar qədim qəbirlərin üstündə günəş və qılınc işarələrinə diqqətlə baxırdı. İmaş fürsətdən istifadə edərək qoç heykəlinin altında girirdi. Mehri qabağda Oğlan qalasını görəndə atasına oraya dırmaşmağa təklif elədi. Kişi razı olmadı, onlar ətrafı biraz gəzdilə. Niyətəsığ deyilən yerə gələndə Alxos yerdən balaca daş qaldırıb böyük daşların üstünə  atdı. Atılan daş düz iki böyük daş arasında ilişib qaldı. Kişinin atası dedi:

-         Çımı balə ıştı niyət ğabul bəbe inşAllah. (Mənim balam sənin niyyətin qəbul olunacaq inşAllah)

-         İnşAllah ata. Canqəmiyon kəndinə gedək. Bəz qalasını qızıma göstərəcəm. İstəyirəm bu tətil onun yadında qalsın.

Səhər açıldı. Mehri dolaşmış saçlarını darayırdı, pəncərəyə yenə ağ göyərçin oturdu. Qız təlaşla otağından çıxdı, bir dilim çörəklə qayıdanda isə pəncərənin qabağında quşu görmədi. Məyus olub çörəyi pəncərənin qabağına qoyub, saçlarını toplayıb otaqından çıxdı.

Yeməkdən sonra bütün ailə Alxosun maşını ilə meşəyə getdilər. Yolda Alxos uşaqlarına balaca ikən gəzdiyi yerləri göstərirdi. Nəhayət onlar Lerikin Kanəlik deyilən yerinə yaxınlaşdılar. Burada yayın istisində bulaqdan buz kimi su arıxdı. Mehri İmaşın əlindən turub ətrafda çiçəklə çiələk toplayırdı. Alxos atası ilə manqalı qururdu, Zeynəb qaynanası ilə kabab üçün ətlə tərəvəzləri hazırlayırdı. Kabab hazır olandan sonra Mehri otun üstünə süfrə sərdi, ətrafa nalça qoydu.

Sabahsı gün Mehri göyərçinin gəlişinə hazırlaşmışdı, o tezdən durub pəncərənin qabağına dən səpmişdi və çarpayının kənarında səbirlə quşu gözləyirdi. Nəhayət quş pəncərəyə qondu, otağın içinə maraqla baxıb büğdanı dənləməyə başladı. Mehri asta-asta tədriclə pəncərəyə yaxınlaşdı, quşun qabağında durub həvəslə baxır.

Tədricən göyərmin qıza öyrəşdi. Hər səhər Mehri yeni dostunu pəncərənin qabağında gözləyirdi, göyərçin özünü oxşamağa qoyurdu. Qız dolabından balaca qırmızı lenti götürüb göyərçinin ayağına bağladı. Səhərsi gün lenti görməyəndə Mehri saçlarına bağladığı qırmızı lentin ucundan balaca zolaq kəsir və  göyərçinin ayağına bağlayır. Növbəti gün göyərçinin ayağında qırmızı lentə bağlanmış kağız parçası görür. Kağızda bir neçə cümlə yazılmışdı “Salam! Sən kimsən?”.

Qız kağızın dalında cavab yazır:

-          Mənim adım Mehri. Bəs sənin?

Biraz keçəndən sonra  göyərçin cavab məktubla  qayıtdı “Mən Səbarzam. Əgər quşun sahibini tanımırsan sa demək sən buralardan deyilsən. Kimin yanına gəlmisən?”. Mehri cavab yazır: “Mən Bakıdan babamın evinə yay tətilinə gəlmişəm. Buraları tanımıram”. Birazdan yeni cavab gəldi “O zaman gəl dost olaq. Yol qırağına çıx səni görüm”.

Mehri göyərçini əlinə tutub otağıdan çıxır. Zal otağında həmişəki kimi bütün ailə səhər yeməyi yeyirdi. İmaş quşu görən kimi sevindi:

-         Quş. Ana bax quş.

Mehri anasına deyir:

-         Anacan mən indi gəlirəm, quşu sahibinə verim qayıdıram.

Nənəsi deyir:

-         Bu ki Səbarzın göyərçinidir. Bizim məhəllə uşaqları çox yaxşıdılar. Qızım get, onlarla tanış ol.

Mehri yol qırağına çıxdı və uzaqdan gələn kepkalı oğlanı gördü. Oğlan ona yaxınlaşanda göyərçin Mehrinin əlindən buraxılıb oğlanın çiyninə qonur. Uşaqlar bir birinə baxıb gülürlər.

Bu görüşdən sonra dostlar hər gün yol qırağında görüşüb Səbarzın evinə gedirdi. Onlar birlikdə digər uşaqlarla oynayırdılar, sonra fit çalaraq göyərçinləri uçmağa buraxırdılar. Göyərçinlərin uçuşu Mehrini valeh etdi. Uçuş zamanı bir lələk aşağaya düşürdü, Mehri hoppanaraq onu havada tutmağa şalışır. Uşaqların gülüşü bütün məhəlləyə yayılır. Mehri Səbarzdan soruşur:

-         Səbarz məktub gətirən göyərçinə ad qoymusan mı?

-         Əlbəttə, adı Kadusdur. O mənim ən sevdiyim göyərçindir.

Mehri quşlardan gözlərini çəkə bilmir, fikirə dalıb cavab verir:

-         Nə maraqlı addır. Kaşki mən də Kadus kimi azad olaydım.

Səbarz qıza təəcüblə baxır:

-         Sən ki ondan daha çox azadsan. Bakıdan ta buraya gəlmisən, o isə öz qəfəsində qalır, budur mu azadlıq?!

Mehri əllərini göyə tərəf uzadıb dərindən nəfəs alır. Səbarz ona maraqla baxır:

-         Demə ki quş olmaq istəyirsən.

İkisi də bərkdən gülürlər, Mehri çalışır ciddi olsun, başını qaldırıb göyərçinlərin uçuşunu seyr edir:

-         Bu poçt göyərçinləridir?

-         Əslində xyususi poçt göyərçin növü yoxdur. Hər bir göyərçini əhlilləşdirib bu vərdiş yaratmaq olar. O keçmişdə qaldı, indiki dövrdə bu termini nadir hallarda işlənir əvəzinə “Sport göyərçini” deyillər, ona görə ki, onlar quşçuların yarışlarında iştirak edir. Mənim göyərçinim “Bakinskiy boynıy” cinsindəndir. Bir bax necə uçur, atam Bakıdan iki dənə gətirmişdi, sonra mən çoxaltdım. İndi isə sakit qal və qulaq as.

Səbarz gir göyərçin əlinə qoyub onu yüngül əl hərəkətləri ilə yuxarı atır, göyərçin qanadları ilə yavaş yavaş çırpır, amma uçmur.  Oğlan bir də təkrar edir və göyərçin qanadları ilə tez-tez çırparaq, havada fırlanaraq başı üstə çevrilir, qanadlarını bərk çırpanda şaqqıltı səslər çıxardır. Sonra digər göyərçinlərlə çox yüksək qalxıb havada üfqi vəziyyətdə qalaraq tez dombalaq aşır,  bu an yenə çıqqıltı səsləri eşidilir. Quşların yarısı çox yüksək qalxır, onları görmək çətin olur.

-         Bu nə səslərdir.

-         Çıqqıltını eşidin mi? Bax buna görə onlara boynıye deyillə, çıqqıltıynan oynayıllar. Uçuşun davamına görə Bakı göyərçinləri rekordsmendir, təsəvvür elə iki saatdan on iki saata kimi uçullar.

Göyərçinlərin uçuşunu seyr edəndən sonra günorta yeməyi Mehri Səbarzın evində yeyir. Sonra Səbarz otağındakı yükyerinin üstündə olan ayaqqabı qutusunu çıxardıb onun yanına gətirdi. Qutunun içində marka albomunu çıxartdı. Səbarz böyük fəxrlə illərdir topladığı markaları dostuna göstərir. Hər markanın toplanma hekayəsi və öz tarixini danışır. Mehri deyir:

-         Demək sən həm də filatelistsən

-         Bəli, göyərçinlərdən başqa markalara maraqlanıram.

Qız diqqətlə qulaq asıb markalara maraqla baxırdı, onun diqqətini 2009-cu ili buraxılışı olan ilk azırbaycanlı təyyarəci qadın Leyla Məmmədbəyovanın 100 illiyinə həsr olunmuş marka cəlb etdi. Sonra 1983 ilə aid ilk qadın kosmonaft Valentina Tereşkovanın təsviri olan Bolqariya markasına, 2013-cü ilə aid Azərpoçtun Tereşkovaya həsr etdiyi, qadının ilk dəfə olaraq kosmosa uçuşunun 50 illiyinə həsr olunmuş markasına baxır. Üzərində göyərçinlərin təsviri olan Azərpoçtun 2007-ci ilin buraxılışı “Göyərçinlər” seriyalı markalara baxır. Ümumdünya poçt gününə həsr olunmuş 10 oktyabr 2014-cü ildə dövriyəyə buraxılmış “Göyərçinlər” seriyası ilə 4 markalı “Kryukovskiy”, “Odesskiy turman”, “Kievskiy svetlıy” və “Nikolaevskiy svetlıy” göyərçinlər növü markaları Səbarz üçün əmisi Ukraynadan gətirmişdi. Əmisi Səbarzın həm göyərçinlərə həm də markalara xyususi həvəsi olduğunu bilərək bu hədiyyəni vermişdi.

Mehri oğlana muraciət edir:

-         Səbarz sənin quşların burda da var.

-         Əlbəttə!

Çox saylı markalar içində Birləşmiş Millətlər gününə həsr olunmuş 1944-cü ilin buraxılışı olan, ABŞ, Çin və Böyük Britaniyanın bayrağı təsvir olunan marka, 1994-cü ilin buraxılış markası olan “Qafqaz kurortları”, Azərpoçtun “Vəhşi heyvanlar”  seriyasından üzərində vaşaq təsviri olan marka, 2000-ci ilə aid Sidneydə keçirilən Olumpiya oyunlarına aid güləşçilərin təsviri olan marka. 2011 ci ilin buraxılışı  Dəmirağacının təsviri olan marka, 

Adları qırmızı kitaba düşən bitki,  heyvan və quşlar növü ilə məhşur Hirkan Milli parka həsr olunmuş, Talış dağlarında yerləşən million illik yaşı olan möhtəşəm meşələrdə olan xallı maral, cüyür, adi vaşaq, daş dələsi, iri ağacdələn, qara leylək, qıvrımlələk qutan, mərmər cürə kimi heyvanlar markada təsvir olunmuşdur. Səbarz Mehriyə müraciət etdi:

-         Mehri sən Hirkan parkında olmusan mı?

-         Xeyir, amma onun haqqında oxumuşam.

Səbarz gülür:

-         Imən tolış! Kinə oxumaq yox, orda olmaq lazımdır. (Bu da talış! Ay qız...)

Səbarz həmişəki kimi Mehrini yolun qırağında gözləyirdi, xeyli vaxt keçəndən sonra, qızın gəlməyəcəyini anlayanda evinə qayıtdı. Kadusun ayağına məktub bağlayıb buraxdı. Quş cavabsız məktubla qayıdanda, o  dözməyib Mehrinin babasının evinə getdir. Darvaza açıq idi, oğlan içəri girdi həyətə heç kəs yox idi. Əvvəl Səbarz evin qapısını döymək istədi, amma çəkindi və Mehrinin otağının pəncərəsinə tərəf getdi. Mehri çarpayıda alnında tənziflə uzanmışdı. Çöldən Səbarz onu yavaş səslə çağırırdı. Qız çarpayıdan tez durub paltar dolabın arxasında gizləndi. Pəncərə yüksən olduğuna görə Səbarz otağın içini görmürdü. Gücbəlaynan divara dırmaşdı və pəncərəni döydü. Amma içəridə Mehrini görməyincə məyus oldu:

-         Ha Xıdo ım kinə bə kovrə şə? (Ay Allah bu qız hara gedib?)

Evin çöl qapısı açıldı nənənin səsi gəldi, Səbarz pəncərədən tez düşüb ağacın arxasında gizləndi. Nənə  anbara girəndə oğlan həyətdən tez uzaqlaşdı.

Həmin gün Səbarz kefsiz idi. Baxçada xeyli armud dərirdi. O hər səhər dostunun gəlişini yolun qırağında gözləyirdi.  

İki gündən sonra Mehri Səbarzın yanına gəldi. Oğlan sanki onu görmürdü.

-         Salam Səbarz! Necəsən?

Oğlan çömələrək oturmuşdu cavab vermirdi, əlindəki çubuqla torpağı qazırdı, Mehri pərt olub yanda oturdu:

-         Məndən küsmüsən mi?

-         İki gündür səndən xəbər yoxdur. Harda idin? Bilirsən səni nə qədər gözləmişəm?

Mehri belə cavabı gözləmirdi, içindəki əcaib sevinc hissini gizlədərək cavab verdi:

-         Səni gözlətdirdiyimə görə üzür istəyirəm, amma mən həqiqətən bilmədim ki, belə alınacaq. Biz... biz qonaq getmişdik.

-         Bəs onda niyə xəbər etmədin? Mən Kadusu göndərmişdim, sən mənim məktubumu cavabsız qoymuşdun.

-         Bilirsən, biz...

Mehri nə cavab verəcəyini fikirləşirdi, barmaqlarını əzirdi:

-         Biz Lənkarana qonaq  getmişdik, hər şey anidən oldu, ona görə xəbər verə bilmədim. Səbarz məni bağışla.

 Səbarz tələsmədən qızın cavabını dinlədi, sonra əlindəki çubuğu atıb qalxdı:

-         Gəl gedək bizə, sənin üçün armud toplamışam.

Dostlar həyətdə ördək və cücə balaları ilə oynayırdılar, dağlardan əsən güclü külər qızın saçlarındaki qırmızı lenti çıxartdı. Mehrinin qıvrım və uzun saçları önünə töküldü, külək hey oynayırdı onun saçları ilə. Səbarz ona baxıb güldü, Mehri qalxıb lenti götürmək istəyəndə külək onu  uzağa uçurtdu. Səbarz qaçıb tez lenti yerdən qaldırdı. Mehri lenti almaq üçün əlini uzatdı. Qızın dağınıq saçları Səbarzı güldürürdü, o  başladı qızdan qaçmağa. Mehri əsəbləşib onu tutmağa çalışdı, oğlan bərkdən gülərək dedi:

-         Ha ha ha. Sənin saçların nə gündərir. Mehri yazıq lent onlara tab gətirə bilmədi. Ha ha ha.

Mehri onun dalınca qışqırır:

-         Sənə deyirəm lentimi ver, eşitmirsən! Ver yoxsa pis olar!

Səbarz cavab verdi:

-          O zaman gəl götür.

Onlar bağçada qaçırdı, Mehrinin səsi gəlməyincə Səbarz arxaya boylandı. Mehri bir əli ilə sinəsindən tutmuşdu, o biri ilə armud ağacına söykənərən ağır nəfəs alırdı. Oğlan  dostuna yetişdi. Mehrinin dodaqları göyərmişdi, ağır nəfəs alırdı. Səbarz çox qorxdu:

-         Mehri nə olub sənə? Yaxşı üzülmə al götür lenti. Sən yaxşısan mı? Sənə su gətirim mi?

Mehri cavab vermədi, yerə oturub özünə gələndən sonra saçlarını topladı və babasının evinə qayıtdı.

Axşam bütün ailə üzvləri açıq pəncərə qabağında oturub qarpız yeyirdilər. Alxos qızına müraciət etdi:

-         Mehri yeni dostların xoşuna gəlir mi?

-         Bəli atacan yaxşı uşaqlardır.

-         Sən onları buraya dəvət elə biz də tanış olaq.

-         Oldu, bir gün onları bura dəvət edəcəm.

-         Qızım uşaqlar birdən qaçmaq ya da ağaca dırmaşmaq təklif etsə, razı olma. Özün bilirsən ki, biz bura sənin təmiz hava almağın üçün gəlmişik. Səhətinə diqqət et.

-         Narahat olma atacan. Mən bilirəm.

Mehri yeni dostlarını babasının evinə dəvət etdi, nənəsi qonaqlar üçün əriştə plov turşu kakabı ilə bişirmişdi. Valideynləri qızın yeni dostlarına çox şad idilər. Atası uşaqların nə ilə məşqul olduğunu və dərslərdən soruşurdu. Uşaqlar artıq söz verdilər ki, hər il yay tətilində hökman bir yerə yığışacaqlar.

Yenə həmişəki kimi Səbarz yolun kənarında Mehrini gözləyirdi, qız gəlməyincə Səbarz getdi onların evinə. Açıq darvazadan həyətə girdi və evin qapısını döydü. Qapını Hacıbəyim açdı, ağbirçək qadının gözləri qızarmışdı, yorğun görsənirdi. Oğlan salam verdi:

-         Salam nənə! Mehrini cağıra bilərsiniz mi?

-         Oğlum Mehri evdə yoxur.

-         Hara getdi ki?

-         Onun halı pisləşdi atası təcili Lənkarana apardı.

-         Necəyəni halı pisləşdi?! Ona nə oldu ki?

-         Mehrinin ürəyi zəifdir, balam bu dəfə çox pis oldu, Alxos onu axşam Lənkarana apardı.

-         Bəs haçan qayıdacaqlar?

-         Bilmirəm oğlum Allaha dua edirəm ki, balam sağalsın.

Səbarz  pərişan durumda evinə qayıdır. Nənənin dediklərinə inana bilmir, dünən oynadığı qız, onunla deyib gülən Mehrinin halı pisləşib. Axı Mehri xəstə deyildi, axı bu necə ola bilər. Yolda onu dostu Zafər görür:

-         Salam qardaşım! Nə olub sənə? Yanımdan çekirsən heç salam da vermirsən.

-         Bağışla Zəfər mən təcili Lənkarana getməliyəm.

-         Niyə ki? Nə olub?

-         Dostumun halı pisləşib. Onu görməliyəm

-         Ayıb söhbətdir, qardaşın ölməyib ki. Burda gözlə indi atanın maşınını bura gətirəcəm.

-         Çox sağ ol dostum. Bu yaxşılığı heç unutmaram.

Çox keçmədi ki, Zəfər maşınla Səbarzın yanına gəldi, onlar Lənkarana yola çıxdılar. Mərkəzi xəstəxanaya çatanda Səbarz maşından çıxıb girdi içəri. Yenicə gələn xəstənin qardaşı olduğunu deyib xəstəxanada palataları bir-bir axtarır. Bu an 75 nömrəli palatadan Alxos çıxır, oğlan onun qabağına qaçır:

-         Alxos dayı nə yaxşı ki Sizi tapdım. Mehri necədir?

-         Sən burda neyniyirsən? Bizi necə tapdın?

-         Hacıbəyim nənə dedi. Nə olar mənə deyin Mehri necədir?

-                     Oğlum Mehrini çox ağır vəziyyətdə aritmiya tutması ilə bura gətirdik.  Həkimlər ürəyinə dərman vurdular xyususi apparatla ürəyinə tok vurub həyata qaytardılar. Qızım gücbəlaynan özünə gəlib.

-         Axı bu necə ola bilər? Mehri axı yaxşı idi.

-         Qızımın ürəyi zəifdir, illərdir davam edən  müalicə bir nəticə vermədi, yanlız ürək köçürməsi qızımı xilas edə bilər. Amma donor ürək tapmaq çox çətin işdir.

-         Necə yani? Sizə növbə çatmayıb mı?

-                     Eh Səbarz, kaşki hər şey fikirləşdiyin kimi asand olsaydı. Dünyada bizim kimi minlərlə insanlar illərdir donor gözləyir. Çünki rəhmətə getmiş insanların qohumları ehtiyyacı olan xəstələrə orqanlarını vermək istəmir. Onlardan bunu tələb etmək də düzgün deyil.

-                      Amma bunun nəyi pisdir ki? Axı rəhmətə getmiş uşağın orqanı onun nəyinə gərək?! Orqanları verməklə başqa xəstələrin həyatını qurtara bilərlər. Bu ki gözəldir, onlar başqalarına həyat vermiş olur.

-         Oğlum kaş ki hamı sənin kimi düşünsəydi.

Bu zaman Zeynəb palatadan çıxarkən göz yaşlarını silir. Səbarzı görüb təəcüblənir:

-         Oğlum sən burda neyniyirsən?

-         Mən Mehrini görməyə gəldim.

-         Evdəkilər sənin burda olduğuni bilir mi? Bax sonra problem olacaq get evinə.

-         Xahiş edirəm, nə olar icazə verin Mehrini görüm.

-         Oğlum Mehri yatıb, onu narahat etmək qəti olmaz.

Alxos əlini yoldaşının çiyninə qoyur:

-         Xanım igid Lerikdən Mehrini görməyə gəlib, eybi yox qoy görsün.

Səbarz palataya girir, Mehri çarpayıda uzanmışdı, dodaqları göyərmişdi. Qollarına aparaq qoşulmuşdu, monitorda ürək döyüntüsünün diaqramı görsənirdi. Palatadakı səssizliyi yanlız aparatın səsi pozurdu. Qızın uzun saçları səliqə ilə toplanmışdı. Səbarzın gözləri doldu, o inana bilmirdi ki, qarşısında uzanan qız həmişə deyib gülən Mehri idi. O Mehri ilə keçirtdiyi anları xatırlayırdı, qısa vaxtda bu qızın onun üçün nə qədər əziz olduğun indi anlayırdı. Dostuna nə qədər darıxdığını anlatmaq istəyirdi. Səbarzın ürəyi qəribə döyünürdü, əlləri titrədi, ağlayaraq Mehrinin qulağına pıçıldadı:

-         Mehri nə olar ölmə! Nə olar məni buraxma. Dur əvvəlki kimi səninlə göyərçinləri uçurdaq.

Zeynəb yoldaşı ilə palataya qayıdır, Səbarz dərhal qollarını üzünə sürtüb göz yaşlarını silir:

-         Xala mən sizə necə kömək edə bilərəm?

-         Oğlum dua elə, inşAllah qızım biraz özünə gəlsin. Onu Bakıya aparıb suni ürək köçürdərik. Kaş ki biri bizi anlayıb rəhmətə getmiş yaxının ürəyini versəydi.

Alxos yoldaşına cavab verir:

-         Neyniyək xanım. Mən bütün pullarımı verəcəm, yetər ki qızım sağalsın.  Bütün mülkimi satdım artıq, bircə Mehri yaxşı olsun, ona dərhal suni ürək qoyacaqlar.

-         Ay kişi ona suni yox həqiqi ürək lazımdır.

Səbarz palatada biraz oturandan sonra Zəfərlə evinə qayıdır. O təlaşla həyətdə böyük qəfəs tapıb göyərçinlərini oraya yığır. Anası oğlunu bu halda görür:

-         Çiç bə çımı balə? (Nə olub mənim balam?)

Səbarz cavab vermir həyacandan qəfəsin qapısını bağlaya bilmir.

-         Zə  mıni məsdəj? Az de tınim oxu. Çiç bə? (Ay oğlan məni eşidirsən? Səniynənəm axı. Nə olub?)

Səbarz cavab verir

-         İnə vaxtım ni, omeədə bə tı bəvotem. (Ana vaxtım yoxdur, gələndə sənə deyəcəm)

-         Çiç? vaxtı ni? Esətnə cəvonon i kəlmə vote zındənin. Tı hələ təmşo bıkə. (Nə? Vaxtın yoxdur? İndiki cavanlar bir kəlmə deyə bilmir.)

Səbarz qəfəslə evdən çıxır. O sürətini artıraraq başqa məhəlləyə girir. Xeyli qaçandan sonra göy darvazanın qabağında dayanır, darvazanın qapısını döyür. Qapını güllü ləçəkdə qadın açır. Oğlan qadına müraciət edir:

-         Salam! Pəri xala Şırzodu çağırın.

-         Balə bə kə dəşi. (Bala evə gir)

-         Ne, xalə! Mən tələsirəm. Xahiş edirəm Şirzadı çağırın gəlsin. Ona deyin ki,  təcilidir.

-         Çok, çaşkə esə omdə. (Yaxşı, gözlə indi gəlir)

Bir neçə dəqiqədən sonra kök balaca boylu oğlan əlinbə balaca tikə çörəklə  çıxır, addımlayarkə əlindəki çörəyi tez ağzına salır:

-         Salam! Boy dəşi bə kə, nün bəhə. (Evə gəl, körək ye)

-         Ne, səğ bi boli! Sən məndən hələ də göyərçin almaq istəyirsən mi?

-         Bəli, istəyirəm.

-         O zaman al, hamsını satıram.

-         Gərçəktən mi? Zarafat etmirsən?

-         Yox, amma tez ol, mənim vaxtım yoxdur. Mənə təcili pul lazımdır.

-         Yaxşı, amma köhnə qiyməti ilə, bax ha!

-         Yaxşı danışdıq. Ala bu da onların sabahki yemi. Sabah ya da biri gün sənə kömək edəcəm onlar üçün xyususi yer düzəldəcəyik, taxdadan rəflər və yem təknəsi tikərik, bax bunlar çox önməlidir. Cücülərin göyərçinlərə zərər verməməsi üçün yuvalarını tez tez təmizlə.

-         Əşi bilirəm. Gözlə indi pulları gətirəcəm.

Şirzod evə getməmiş qəfəsə baxır, göyərçinlərə göz gəzdirir:

-         Amma burda Kadus yoxdur. Mən Kadusu da istəyirəm.

Səbarzın boğazı quruyur,  çətinliklə udqunaraq cavab verdi:

-         Burda on doqquz dənə quş var,  nə qədər verəcəksən?

-         200 manat.

-         Nə? Sən dəli olmusan?! Bunlar cins quşlardır, biri 20 manatadır. Mən onların hamısını sənə verirəm. Bilirsən mən nə zülümlə onları yetişdirmişəm. Bəs Kadusla nə qədər verəcəksən?

-         Yaxşı, yaxşı hirslənmə. Kadusu də qətir sənə 300 manat verəcəm.

-         Azdır, sənə Bakinskiy boynıy göyərçinləri verirəm, bu helə belə göyərçinlər deyil. Şırzod mənə çox pul lazımdır. Çox önəmlidir. Əgər çətinliyə düşməsəydim özün bilirsən mən olnarı satmazdım. Ya indi 400 manat ver ya da mən başqasına satacam.

-         Yaxşı qardaş əsəbləşmə atamla danışacam sənə 400 manat verəcəm sən Kadusu da gətir.

-         Kaş ki, bu gün min manat toplaya bilsəydim yaxşı olardı.

-         Ooo, bu qədər pulu sənə kim verəcək?

-         Mənim markalarım  var. Kolleksiyamı da satıram, alırsan mı?

Şirzod gülümsəyərək cavab verir:

-         Çox istiyərdim, ondan yaxşı pul qazanmaq olar, illər ötdükcə onlar daha da qiymətli olacaq, amma pulum yoxdur. Yaxşısı budur sən onları Canəliyə sat.

Səbarz qəfəsi Şirzodun həyətində qoyub evinə qayıtdı. Yükyerindəki böyük ayaqqabı qutusunu götürür. Həyətdə bir böyük qəfəs tapıb Kadusu salır içinə. Şirzodun evinə qayıdır. Bu vaxt Şirzod barmaqlarını qəfəsin aralrına salıb göyərçinlərlə oynayır. Səbarzı görəndə sevinci daha da artır:

-         Kadus, Kadus mənim quşum.

-         Şirzod xahiş edirəm onlara yaxşı bax. Nə sualın oldu məndən soruş mən arada gələcəm. Bax kağızda quşlara lazım olan dərmanlar və vitaminlərin adlarını yazmışam, bunları mütləq al.

-         Sən nə demək istəyirsən ki, mən onlara baxa bilməyəcəm.

-         Mən elə demədim. İlk günlər onlara baxmaq çətin olur, əgər baxmasan xəstələnə bilərlər. Bax bir qəfəs də sənə gətirdim, yarısını bura yarısını da ora salarsan.

-         Yaxşı, darıxma onlara səndən də yaxşı baxaram, ala götür pulunu.

Səbarz pulu götürür, ayaqqabı qutusunu qoltuq altına qoyub ordan uzaqlaşır. Qapı qonşu olduğu Canəlinin evinə gedir, darvazanın qapısını döyür:

-         Salam xalə! Zəhmət olmasa Canəlini çağırın.

-         Əleykə salam! Canəli futbol oynamağa gedib, amma bu vaxata kimi qayıtmalı idi, gəl içəridə gözlə.

-         Yox, xala mən burda gözləyəcəm.

Səbarz küçədəki ağaca söykənərək oturur. Dizləri üstə qoyduğu ayaqqabı qutusunu açır və illərdir topladığı müxtəlif ölkələrin markalarına baxır. Göyərçin təsviri olan markanı nəvazişlə hamarlayıb yerinə qoyur.

Cənəli digər dostları ilə evinə qayıdır və darvazanın yanında Səbarzı görür:

-         Səbarz harda idin? Niyə futbola gəlmədin? Ah bir görsəydin bizim komanda necə oynayırdı.

-         Canəli  mənim işi çıxdı gələ bilmədim.

-         Hə, eybi yox, amma gələ dəfə mütləq gəl çünki mən zədə aldım, bax ayağım necə şişib, amma yenə də dözüb oynadım.

-         Canəli mənə təcili pul lazımdır.

-         Nə qədər?

-         Min manat.

-         Ooo, məndə o qədər yoxdur. Sənin başın xarab olub?! O qədər pulu mən hardan tapım.

-         Yox, bilirəm yoxdur, sənə markalarımı satıram. Şirzod dedi ki, sən marlkalarla maraqlanırsan.

-         Mən yox atam maraqlanır. Markalar səndədir? Burda niyə dayanmısan? O zaman gəl keç içəri. Ata! Ay Ata!

Oğlanlar həyətə girdi. Canəlinin atası evdən çıxdı. Səbarzın gətirdiyi markalara bir-bir baxıb, onun öz kolleksiyasında olmayan markaları oğlandan aldı. Səbarz marakaların satışından yanlız 230 manat ala bildi. Qalan satılmayan markalarını karobkaya yığıb evinə getdi.

 Səhərsi gün Səbarz dostu ilə Lənkarana getdi.  75 nömrəli palatanın qapısını döyür, cavab gəlmir, ikinci dəfə döyəndən sonra içəri girir. Palata boş idi, oğlan hər tərəfə boylanıb Mehrini axtarır. Palatadan çıxıb qapıdaki nömrəyə baxır. Yox səhf deyil 75 nömrəli palatadır:

-         Ay Allah axı  bu palata idi, məgər mən dünən palatanın nömrəsini səhf salmışam. Zeynəb xala! Alxos dayı hardasız?

Dəhlizdə sakitçilikdir, Səbarz bir-bir qonşu palataların qapılarını döyüb açır, birində yaşlı kişi, digərində balaca uşaq anası ilə uzanıb. Oğlan yenə də Mehrinin valideynlərini cağırır:

-         Alxos dayı, Zeynəb xala hardasız?

Hay-küya tibb bacıları çıxır:

-         Nə olub? Bu nə hay-küydür?

-         Bağışlayın, dünən sizə gətirilən cavan qızı axtarıram. Adı Mehridir, onu Lerikdən gətirmişdilər.

-         Ay uşaq burda xəstələr yatır, sakit ol! Mehri kimdir? Sakitliyə riyayət et. Tez çıx burdan.

-         Mən Mehrini axtarıram. Mehri hardadır?

Bu an onlara baş həkim yaxınlaşır:

-         Bu nə biyabırçılıqdır?! Kim oğlanı buraxdı? Tez çıxardın onu burdan!

İki orta yaşlı tibb bacısı oğlana yaxınlaşdı, Səbarz onların arasından keçib digər palataların qapılarını təlaşla açır. Tibb bacılar oğlanı qollarından tutdu, oğlan muqavimət göstərərək onların əlindən buraxılır və heç nəyə baxmayaraq palatalara tərəf qaçır. Tibb bacıların köməyinə gözətçi yetişir, o cəld hərəkətlə Səbarzı qollarında tutur:

-         Buraxın məni! Mehri! Mehri!

-         Aha, tutdum səni. Tez çıx burdan səni yaramaz dələduz.

-         Buraxın məni nə olar! Buraxın. Mehri! Mehri hardasan? Mən Mehrini görməliyəm. Xayı xahiş edirəm buraxın məni.

Hay-küya palatalardan  xəstələrin qohumları çıxır, onlar bu mənzədəni təəcüblə izləyib öz aralarında pıçıldaşıllar.

-         Xahiş edirəm dayı mən Mehriyə önəmli söz deməliyəm. Buraxın məni.

Səbarz gözətçinin əllərindən buraxılır qaçmaq istəyəndə yıxılır cibində olan pullar yerə səpələnir. Onları izləyənlər ah çəkir. Gözətçi Səbarzı yerdən qaldırıb həyətə çıxardır. Səbarz pilləkanda oturub hönkür-hönkür ağlayır. Birazdan tibb bacıları yerdən yığdığı puları gətirib oğlana verir.

-         Say gör düzdür? Ay bala sən o qədər pulu neyniyirsən? Valideynlərinin səndən xəbəri var mı?

Səbarz hönkür-hönkür ağlayır qolları ilə göz yaşlarını silir.

-         Bu Mehrinin əməliyyat pullarıdır. Xahiş edirəm xala deyin mənə Mehri hardadır.

Tibb bacıları bir birinə baxır:

-         Axı kimdir Mehri, onun soyadını de.

-         Soyadını mən bilmirəm, dünən Lerikdən onu sizə gətrmişdilər.

Tibb bacısı fikirə gedir:

-         Dünən bizə bir neçə qızı gətirmişdilər. Hə, dayan xatırladım. Bir cavan qızı palatadan dərhal reanimasiya apardılar ona gipertrofik kardiomiopatiya diaqnozu qoymuşdular.

Yanındaki tibb bacısı təsdiqləyir:

-         Ay sağ ol! Amma oğlum onun vəziyyəti pisləşdi və qızı təcili Bakıya apardılar

Zəfər dostunu maşında səbirsizliklə gözləyirdi. Radionu qoşub mahnı axtarırdı. Səbarz maşına yaxınlaşır. Zəfər dostunun halından məmnun qalmayaraq sual verir:

-         Nə oldu? Pis xəbər mi var?

-         Zəfər məni Bakıya apara bilərsən mi?

-         Mən necə aparım ki? Mən maşını Bakiya qədər sürməmişəm ki. Mən bacarmaram ki.

Səbarz əlləri ilə üzünü tutub ağlayır.

-         Axşam özünə gəlmişdi, amma səhərə yaxın halı yenə pisləşdi, onu Bakıya apardılar.

-         Dostum bax mən buraları yaxı tanıyıram, dedin Lənkarana, gəldik Lənkarana. Amma biz axı bilmirik qızı hansı xəstəxanaya aparıblar, harda olduğunu bilmirik. Mən Bakıya gedə biləmər, yolarda azaram. Yaxşısı budur gedək evimizə. Onların hara getdiyini Hacıbəyim nənədən soruşmaq lazımdır.

Oğlanlar Lerikə qayıdır.  Zəfər Hacıbəyimin evinin yanında maşını saxlayır. Bu dəfə həyətin darvazası bağlı idi. Səbarz darvazaya yaxınlaşıb qapını döyür. Qapını açan olmur, divara dırmaşıb aşır. Evdə işıq yanmırdı, Səbarz qapını döydü, yenə açan olmadı, bir-bir pəncərələrdən baxıb səslənirdi:

-         Hacıbəyim nənə! Hacəbəyim nənə!

Zəsər isə nənənin qonşularının evinə qedir. Birazdan dostlar maşının yanında görüşüllər. Zəfər təngənəfəs olub deyir:

-         Qardaş qonşu dedi ki, Hacıbəyim nənə sübh səhər Bakıya yola düşüb, toyuq cücələrini də onlara tapşırdı. Amma sonra gunorta başqası zəng elədilər ki, qırx gündən sonra ev sahibləri qayıdacaqlar.

Səbarz evinə yorğun qayıdır, masanın arxasında hirsli atası oturmuşdu, anası isə başını aşağa salıb yaylığının ilmələrini əlində oynadırdı. Səbarz astaca içəri girib öz otağına yollandı. Atası ona baxmadan dinləndi:

-         Harda idin?

Səbarz geriyə qayıtdı, başını aşağa salıb susur.

-         Səniynənəm, harda idin?

Səbarz çaşqın idi, qəmli səslə cavab verir:

-         Zəfərlə.

-         Mən soruşdum ki, harda idin?

Səbarz başını aşağa salıb dinmir.

-         Zəfərlə hara getmişdin?

Oğlan dinməyəndə kişi qəzəblənərək ona yaxınlaşır və köynəyini dartır:

-         Səniynənəm mənə cavab ver.

Bu an Səbarzın cibindən pullar yerə səpələnir. Atası pulları yerdən qaldırır və daha da qəzəblənir:

-         Bunlar nədir? Bunları hardan götürmüsən.

Əlindəki olan pulları oğlanın üzünə atır. Cavab gəlməyincə bir şillə vurur oğluna. Səbarz zərbədən biraz kənara çəkilir, amma hec bir cavab verməyərək yerə baxır. Kişi qayşını çıxardır. Anası qorxaraq özünü oğlunu önünə atır:

-         Ay kişi, yalvarıram eləmə! Uşağı döymə.

Əri hirsdən dişlərini sıxaraq deyir:

-         Səkinə çəkil önümdən yoxsa səni də vuraram.

-         Yalvarıram nə olur döymə onu.

-         Küçük səniynənəm, de görüm bu kimin pullarıdır? Sənin kimi başı boş dostunla atasının maşınına minib Lənkarana gedirsiz şeyinlənirsiz, sonra da axşam cibində pullarla evə qayıdırsan. Sizin on səkkiz yaşınız tamam olmayıb hələ, axmaq dostuvun sürücülük vəsiqəsi olmaya səni maşınla gəzdirir. Birdən qəza törətsəydiniz? Birdən Lerikin göngələrinin birindən aşsayrdız, yada bir adamı vursaydız. Sən bunu öz balaca beyninlə fikirləşdin mi?

-         Ay kişi qurbanın olum uşağı vurma o göyərçinlərini və markalarını satdı, o pullar Səbarzındır.

-         Nə?! Demək oğlum məndən xəbərsiz işlər çevirir, elə mi? Səkinə sənin xəbərin varidi mi?

Kişi əlindəki qayşı yuxarı qaldırır və oğlunu vurmaq istəyir. Qadın iki əlli onun qolundan tutur.

-         Qurbanın olum, nə olur döymə. Bax uşaq heç yaxşı deyil, qoy bir özünə gəlsin hər şeyi anlatacaq.

Kişi əlini aşağa salır:

-         Anana dua et ki, bu gün sənin  canını almadım. Rədd ol, gözüm səni görməsin! Bu gündən cəzalısan, sabahdan heç yerə getməyəcəksən. Otur otağında və bugünki etdiyin qələti fikirləş, harda səhf etdiyini fikirləş. Səniynən sabah söhbət edəcəm.

Səbarz sanki başqa yerdədir, atasını eşitmirdi. Anası dönüb onu qolundan tutb otağına apardı və arxasınca qapını bağladı. Sonra mətbəxə keçib şam yeməyini isti elədi, padnosa təndir çörəyi və bozbaş qoyub oğlunun otağına girdi. Səbarz çarpayının qırağında oturmuşdu döşəməyə baxırdı.

-         Mənim gözəl oğlum səhərdən evdən çıxmısan, ac olarsan bax sənə yemək gətirdim.

Qadın kənarda duran stulu çarpayının yanında qoyur, üstünə padnosu qoyur. Oğlunun yanında çarpayının kənarında oturur. Səbarz reaksiya vermir. Səkinə oğlunun üzünə diqqətlə baxır. Zərbədən oğlanın burnu qannamışdı, qadın dəsmalla asta-asta qanı silir.

-         Ay Allah, belə də uşağı döyəllər.

Səbarzın başını sığallayır:

-         Mənim Səbarzım, mənim gözümün işıqı, inə bəştı ğıbon, çiç bə çimı balə? Iştə dardi bəştə inə bıvot.

Səbarz yorğun gözlərini qırpıb anasına tərəf başını fırladır, dərindən ah çəkir, gözləri yaşla dolur, dodaqları titrəyə-titrəyə cavab verir:

-         İnə o birdə buraya gəlməyəcək. Heç vaxt gəlməyəcək.

-         Kim gəlməyəcək? Gözəl oğlum.

-         İnə Mehri öldü.

Bu sözlərdən sonra Səbarz başını yastığa basıb zarıldayaraq ağladı.